Σύνδρομο νυχτερινής υπερφαγίας

Το Σύνδρομο Νυχτερινής Υπεργαφίας  περιγράφτηκε για πρώτη φορά το 1955 από τον καθηγητή Al Stunkard. Από τότε έχουν αναφερθεί διάφοροι ορισμοί. Ένας από τους πιο γνωστούς, το χαρακτηρίζει ως διαταραχή του κιρκαδιανού ρυθμού, ο οποίος ουσιαστικά αποτελεί το βιολογικό ρολόι του οργανισμού μας. Παροδικές αλλαγές του κιρκαδιανού ρυθμού, φαίνεται ότι μπορεί να επηρεάσουν την έκκριση διαφόρων ορμονών που καθορίζουν το αίσθημα πείνας ή της διάθεσης, όπως είναι η λεπτίνη, η γκρελίνη, η ινσουλίνη, η μελατονίνη,  η κορτιζόλη.   (Cleator et al, 2012)

Στο παρελθόν το Σύνδρομο Νυχτερινής Υπερφαγίας δεν συμπεριλαμβανόταν στο έντυπο των Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, περιλήφθηκε όμως στην 4η κ 5η έκδοση (DSM – 5). Στην 5η έκδοση κατατάχτηκε στην κατηγορία Feeling or Eating Disorders Not Elsewhere Classified. (Berner, 2013)

Τα κριτήρια που αναφέρουν προκειμένου να διαγνωσθεί το συγκεκριμένο σύνδρομο είναι:

• Επαναλαμβανόμενα επεισόδια κατανάλωσης φαγητού την νύχτα. Αυτό περιλαμβάνει:

             -  Ξύπνημα κατά την διάρκεια της νύχτας και βραδινή κατανάλωση φαγητού
             -  Υπερβολική κατανάλωση φαγητού μετά το βραδινό γεύμα

• Επίγνωση και ανάκληση νυχτερινού υπερφαγικού επεισοδίου
• Σημαντικό αίσθημα θλίψης ή μείωση της λειτουργικότητας λόγω της βραδινής κατανάλωσης φαγητού

Η νυχτερινή υπερφαγία μπορεί να επηρεαστεί από διάφορους παράγοντες όπως: οι αλλαγές στον ύπνο και τον τρόπο ζωής, άλλες ψυχολογικές διαταραχές, χρήση ή εξάρτηση από ουσίες, παρενέργειες φαρμάκων. (Berner, 2013)

Πριν την καταγραφή των κριτηρίων του DSM – 5, τα πρώτα ολοκληρωμένα κριτήρια παρουσιάστηκαν τον Απρίλιο του 2008, στο 1ο Διεθνές Συμπόσιο Βραδινής Σίτισης  (First International Night Eating Symposium) Ένα από τα κριτήρια στα οποία εστίασαν ήταν η επαναλαμβανόμενη υπερβολική κατανάλωση τροφής το βράδυ, η οποία κάλυπτε το 25% της συνολικής ημερήσιας πρόληψης και γινόταν μετά το βραδινό φαγητό για περίπου 3 μήνες. Βέβαια εδώ τίθενται θέματα για το τι εννοούμε βραδινό φαγητό αλλά αυτό είναι άλλη συζήτηση. Αυτά τα κριτήρια περιλάμβαναν 5 παράγοντες, όπου θα έπρεπε να υπάρχουν 3 από τους 5 προκειμένου κάποιος να διαγνωσθεί με το σύνδρομο. Αυτά συμπεριλάμβαναν:

• Πρωινή ανορεξία
• Δυνατή επιθυμία να καταναλωθεί τροφή το βράδυ
• Πρόβλημα να κοιμηθεί κανείς ή να διατηρήσει τον ύπνο 4 ή περισσότερες φορές την εβδομάδα
• Το πιστεύω  ότι κάποιος πρέπει να φάει προκειμένου να κοιμηθεί
• Καταθλιπιτκή διάθεση η οποία χειροτερεύει κατά την διάρκεια της ημέρας.

Αναφέρθηκε επίσης ότι η βραδινή κατανάλωση φαγητού θα πρέπει να θεωρείται κλινικά σημαντική όταν συμβαίνει 2 φορές την εβδομάδα για 3 περίπου μήνες. (Berner, 2013)

Σχέση Συνδρόμου Νυχτερινής Υπερφαγίας με άλλες παθήσεις ή σύνδρομα ή καταστάσεις

Αρχικά το Σύνδρομο Νυχτερινής Υπερφαγίας το συσχέτισαν και με το γνωστό Binge Eating Disorder. Αρκετά κριτήρια δείχνουν να ταιριάζουν αν και είναι δύο διαφορετικά σύνδρομα.

Ο ύπνος είναι επίσης διαταραγμένος γι’ αυτό πια και συμπεριλαμβάνεται στα διάφορα κριτήρια.

Συνήθως στο συγκεκριμένο σύνδρομο υπάρχει επίγνωση του φαγητού που καταναλώνεται για αυτό και δεν πρέπει να μπερδεύεται με την  Διατροφική Διαταραχή Σχετιζόμενη με τον Ύπνο, η οποία είναι ουσιαστικά διαταραχή του ύπνου και όχι διατροφική.

Το Σύνδρομο Νυχτερινής Υπερφαγίας φαίνεται να συνδέεται έντονα με την κατάθλιψη.

Φαίνεται ότι τα αγχώδη άτομα παρουσιάζουν πιο έντονα το συγκεκριμένο σύνδρομο. Τα αγχώδη άτομα πολλές φορές έχουν και διαταραγμένο ύπνο.  Το σύνδρομο δρα ως τρόπος αντίδρασης σε ένα στρεσογόνο ερέθισμα.

Η πρωινή ανορεξία δείχνει να είναι αρκετά συνηθισμένο φαινόμενο στο αναφερόμενο σύνδρομο. (Cleator et al, 2012)

Σχέση Βάρους και συνδρόμου νυχτερινής υπερφαγίας

Η σχέση μεταξύ του συνδρόμου και της παχυσαρκίας, δείχνει αρκετά περίπλοκη. Η παχυσαρκία μπορεί να είναι η αιτία του συνδρόμου ή το αποτέλεσμα του συνδρόμου, εξαρτώμενη από το αρχικό ερέθισμα.

Η βραδινή κατανάλωση φαγητού είναι αρκετά έντονη στην σοβαρή παχυσαρκία. Αυτό που περιπλέκει τα πράγματα στην εξήγησή τους, είναι όταν υπάρχει ταυτόχρονα παχυσαρκία, κατάθλιψη και έλλειψη ύπνου.

Σε περίπτωση κατάθλιψης, πρέπει να εκτιμηθεί διατροφικά και το θέμα της σεροτονίνης, πέρα από την όποια ιατρική αγωγή. (Cleator et al, 2012)

Φαίνεται ότι το βάρος παίζει σημαντικό ρόλο τόσο στην έκφραση του συνδρόμου, όσο και στην αντιμετώπισή του. Η αντιμετώπιση ενός ατόμου με το Σύνδρομο Νυχτερινής Υπερφαγίας αλλά με φυσιολογικό βάρος θα είναι διαφορετική από ένα άτομο με υπερβάλλον βάρος. Όλα καθορίζονται από τους λόγους που έχουν οδηγήσει στην συγκεκριμένη συμπεριφορά(Berner, 2013)

Τρόποι αντιμετώπισης

Το σύνδρομο μπορεί να αντιμετωπιστεί φαρμακευτικά και συμπεριφοριστικά. Εμείς στην προκειμένη περίπτωση θα ασχοληθούμε με την συμπεριφοριστική αντιμετώπιση.

Συμπεριφοριστική αντιμετώπιση του συνδρόμου

Σε έρευνα του Dalle Grace και των συνεργατών του, η τροποποίηση του διατροφικού πλάνου με υποθερμιδική δίαιτα,  η ένταξη καθημερινής άσκησης και η ψυχολογική υποστήριξη συνέβαλαν, μετά από 3 μήνες, το 62%  των ασθενών του με το σύνδρομο  να  σταματήσουν τις νυχτερινές καταναλώσεις φαγητού.

Το αποτέλεσμα της συγκεκριμένης μελέτης έδειξε ότι η χρησιμοποίηση ενός μοντέλου τροποποίησης διατροφικής συμπεριφοράς κατάφερε να ελέγξει ένα σημαντικό μέρος των συμπτωμάτων του συνδρόμου.

Αν και δεν είναι εντελώς διακριτοί οι λόγοι που οδήγησαν σε αυτό το αποτέλεσμα, δύο στοιχεία δείχνουν να υπερτερούν.  Πρώτον, η προσθήκη φαγητού κατά την διάρκεια της ημέρας προφανώς βοήθησε στην μείωση του φαγητού αργά το βράδυ. Κατά δεύτερον, συνέβαλε σημαντικά ο προσωπικός έλεγχος της κατανάλωσης φαγητού. Όσο περισσότερη επίγνωση υπάρχει της ποσότητας που έχει καταναλωθεί, τόσο περισσότερη είναι η δυνατότητα ελέγχου του επιπλέον φαγητού. (Berner, 2013)

Τεχνικές αντιμετώπισης

Αρχίστε να ελέγχετε τις συμπεριφορές σας. Καταγράψτε τις σε ημερολόγια και σκεφτείτε λύσεις.

Βάλτε σημειώματα πάνω στο ψυγείο ή στα ντουλάπια που να σας αποτρέπουν να καταναλώσετε τρόφιμα.

Τροποποιείστε της διατροφή σας.

Βάλτε το πρωινό στις συνήθειές σας.

Καταναλώνετε μικρά και συχνά γεύματα.

Αποφύγετε τρόφιμα που περιέχουν καφεΐνη κ άλλες στρεσογόνες ουσίες, ειδικά από το απόγευμα και μετά.

Για τα άτομα με έντομο άγχος ή άλλους ψυχολογικούς παράγοντες, κοιτάξτε να τα αντιμετωπίσετε με την βοήθεια κάποιου ειδικού.

Χρησιμοποιείστε τεχνικές χαλάρωσης, όπως χαλαρωτικό μασάζ και ασκήσεις αναπνοής.

Φροντίστε το πρόγραμμα ύπνου σας: από την ώρα, την ποιότητα του στρώματος, μέχρι και την θερμοκρασία του δωματίου.

Βάλτε την άσκηση στην καθημερινότητά σας.

Βιβλιογραφία

• Berner L.A, Allison KC (2013) Behavioral Management of night eating disorders, Psychology Research and Behavior Management, 6: 1-8
• Cleator T et al (2012) Night Eating Syndrome: implications for sever obesity, Nutrition and Diabetes, 2, e44